O raku jelita grubego
Czym właściwie jest rak jelita grubego???
Drugi najczęściej występujący nowotwór
Wszystkie nowotwory złośliwe zlokalizowane w okrężnicy
i odbytnicy są określane jako rak jelita grubego lub rak okrężnicy. Według szacunków polskich badaczy naukowych w Polsce każdego roku u 18 000 osób diagnozuje się raka jelita grubego, a około 12 000 umiera z jego powodu.1
Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest późne wykrycie choroby: Obecnie 71% diagnoz stawianych jest w późniejszych stadiach (C i D) choroby.
1) Jaroszyńska Zuzanna, Wiśniewska Katarzyna. Epidemiology of colorectal cancer (C18-C21) in Poland. Journal of Education, Healthand Sport. 2021;11(10):143-156. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2021.11.10.013 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/JEHS.2021.11.10.013 https://zenodo.org/record/5587653
Jak wykrywany jest rak jelita grubego?
Rak jelita grubego często rozwija się z polipów
W większości przypadków rak jelita grubego rozwija się z polipów. Są to początkowo łagodne skupiska komórek, które występują u wielu osób. Jednak komórki polipów mogą ulegać zmianom genetycznym, powodując mutacje komórek i stając się prekursorami raka jelita grubego, zwanymi gruczolakami.1
Klasyfikacja stadiów raka jelita grubego często opiera się na tzw. stadiach Dukes’a:
Stadium I
Rak obejmuje jedynie komórki w błonie śluzowej narządu.
Leczenie:
Prosty zabieg2
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
95 %3
Stadium II
Guz jest powiększony i może naciekać na błonę mięśniową na całej jej długości.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia2
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
85 %3
Stadium III
Wykrywalne są przerzuty raka jelita grubego do pobliskich węzłów chłonnych.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia2
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
50 %3
Stadium IV
Rak jelita grubego rozrasta się i daje przerzuty do innych narządów.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia2
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
8 %3
2) German Cancer Society, German Cancer Aid, AWMF (2019). Leitlinienprogramm Onkologie, Langversion 2.0. AWMF Registrierungsnummer: 021/0070L. [https://www.leitlinienprogramm-onkologie.de/leitlinien/kolorektales-karzinom/, dostęp: 23.01.2020].
3) Schatz D (2010). Diss., University of Potsdam. LNA-clamp-PCR zum sensitiven Nachweis von Punktmutationen im Rahmen der Entwicklung eines Darmkrebsfrüherkennungstests.
Jakie objawy zazwyczaj występują?
We wczesnych stadiach rak jelita grubego nie daje widocznych objawów
Jedną z głównych przyczyn dużej liczby późnych rozpoznań jest w większości bezobjawowy rozwój raka jelita grubego. We wczesnych stadiach objawy rzadko występują, dlatego pacjenci często nie zgłaszają się do lekarza, dopóki choroba nie jest zaawansowana.
Aby odpowiednio zabezpieczyć się przed ciężkim rakiem jelita grubego, konieczne jest regularne badanie jeszcze przed wystąpieniem objawów.
Typowe objawy raka jelita grubego obejmują1:
- uporczywa biegunka
- skurczowy ból brzucha
- krew w stolcu
- chroniczne zatwardzenie
Kto powinien zostać przebadany?
Począwszy od 50 roku życia ryzyko zachorowania na raka jelita grubego gwałtownie wzrasta
Jednym z głównych czynników ryzyka raka jelita grubego jest wiek. Ciągły naturalny podział komórek jelitowych staje się coraz bardziej zawodny – pojawia się coraz więcej defektów w DNA. A to może prowadzić do mutacji sprzyjających rozwojowi raka jelita grubego1.
Wytyczne onkologiczne S3 zalecają skrining raka jelita grubego od 50. roku życia3. Jeśli występują inne czynniki ryzyka, wskazane jest wcześniejsze podjęcie środków ostrożności.
Inne czynniki ryzyka raka jelita grubego obejmują:2
Rak jelita grubego w rodzinie
Otyłość i brak aktywności fizycznej
Nadużywanie alkoholu i tytoniu
2) Johnson CM et al. (2013). Cancer Causes & Control 24(6), 1207-22.
3) Song M. et al. (2015). Gastroenterology 148(6), 1244-1260.
Jakie badania przesiewowe są dostępne?
Oto podstawowe metody wykorzystywane do wykrywania raka jelita grubego:
1. Kolonoskopia
2. Sigmoidoskopia
3. Tomografia komputerowa
4. Badania DNA guza w kale (ColoAlert)
5. Badania na krew utajoną w kale (testy FOB i FIT)
Kolonoskopia
Metoda:
Po oczyszczeniu jelita grubego endoskop jest używany do badania okrężnicy pod kątem raka (prekursorów) i polipów. Na życzenie pacjenci mogą wykonać badanie pod narkozą.
Zalety:
Najbardziej precyzyjna metoda, możliwość natychmiastowego usunięcia polipów.
Wady:
Wyczerpujące oczyszczanie jelit, inwazyjny zabieg chirurgiczny, konieczność skorzystania z urlopu w pracy.
Test na krew utajoną (FIT)
Metoda:
Prosty test kału, w którym próbka pacjenta jest badana przez laboratorium pod kątem krwi utajonej. Może to być pośredni objaw raka jelita grubego.
Zalety:
Możliwość pobrania próbki w domu bez udziału specjalisty.
Wady:
Pomija guzy, które nie krwawią, a zatem do 37% przypadków raka jelita grubego na badanie.1
ColoAlert łączy w sobie zalety obu badań
Dzięki analizie DNA guza, ColoAlert wykrywa znacznie więcej przypadków raka jelita grubego niż inne testy kału
i pozwala na wcześniejszą diagnozę u osób dotkniętych chorobą – a wszystko to w prostym domowym teście na raka jelita grubego!